آمریکا و کانادا؛ اولین مقصدهای نخبگان مهاجر ایرانی
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، کشورهای آمریکا و کانادا را اولین مقصدهایی دانست که نخبگان ایرانی به آنها مهاجرت می‌کنند.
سعید سهراب‌پور روز سه‌شنبه به خبرگزاری ایسنا گفت که نخبگان دانشگاههای ایران، پس از کانادا و آمریکا، کشورهای آلمان، انگلیس، سوئیس و کشورهای اسکاندیناوی را انتخاب می‌کنند.
مهاجرت نخبگان دانشگاهی ایران که با عنوان«فرار مغزها» هم از آن یاد می‌شود، طی سالهای اخیر بارها بازتاب پیدا کرده است. بر اساس گزارشهای صندوق بین‌المللی پول، ایران در بین کشورهای جهان از نظر فرار مغزها در رتبه اول قرار دارد.
گزارش صندوق بین‌المللی پول بر اساس آمار سال ۱۳۸۹ خورشیدی، گویای خروج حدود ۱۸۰ هزار تحصیلکرده ایرانی است که به امید زندگی و فرصت شغلی بهتر، ایران را ترک کرده‌اند. این سازمان که سال ۲۰۰۹ هم در آمار خود ایران را در صدر کشورهای دارای بیشترین مهاجرت نخبگان قرار داد، هزینه چنین مهاجرتی را برای ایران سالانه حدود ۵۰ میلیارد دلار برآورد کرد. این درحالیست که رضا فرجی دانا، وزیر علوم پیشین ایران هم سال ۱۳۹۲ با اعلام اینکه سالانه حدود ۱۵۰ هزار تحصیلکرده از ایران خارج می‌شوند، هزینه مهاجرت نخبگان برای ایران را سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار اعلام کرد.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان در بخش دیگری از سخنان خود گفت که بر اساس آمار این بنیاد تنها در سال ۱۳۹۱ خورشیدی، یک سوم از نخبگان تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان از کشور خارج شد‌ه‌اند.
سهراب‌پور از سوی دیگر به مشکلاتی که نخبگان ایرانی در داخل کشور با آن روبرو هستند اشاره کرد و گفت که ایران در حال حاضر با مشکل اشتغال نخبگان روبرو است و اگر «۳۰ هزار نفر از فارغ‌التحصیلان درجه یک دکتری از دانشگاههای برتری همچون MIT به ایران بیایند ما تنها می‌توانیم دو یا سه هزار نفر آنها را در دانشگاه‌ها جذب کنیم.»
دلایل مختلف مهاجرت تحصیل‌کردگان
با وجود این، کارشناسان بارها عوامل دیگری را نیز برای مهاجرت ایرانیان از جمله تحصیل‌کردگان ایران برشمرده‌اند. کیفیت مراکز دانشگاهی، کمبود آزادی‌های فردی و اجتماعی و کیفیت سطح زندگی در کنار مشکلات یافتن فرصت شغلی مناسب و تبعیض قومی و دینی، از دلایلی است که نخبگان و تحصیل‌کردگان ایرانی را به خارج از کشور می‌کشاند.
برخی از آمارهای منتشر شده گویای شدت گرفتن مهاجرت نخبگان پس از رویدادهای تلخ سیاسی و اجتماعی در ایران است. برای مثال آمار مهاجرت سالانه ۱۸۰ هزار تحصیلکرده ایرانی، یک سال پس از اعتراضات سال ۸۸ منتشر شد.
در این بین، برخی از مقامات از جمله محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری پیشین ایران و کامران دانشجو وزیر علوم وقت، خروج تحصیل‌کردگان را برابر با فرار مغزها نمی‌دانستند و آمارهای مربوط به آن را نمی‌پذیرفتند.
با این وجود بارها گزارشهای متعددی از مهاجرت نخبگان ایرانی به ویژه فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف به کشورهایی نظیر ایالات متحده و کانادا منتشر شده است؛ گزارش‌هایی که اگر چه در سالهای گذشته مورد بی‌توجهی دولت قرار می‌گرفت اما طی یکسال گذشته بارها مورد استناد قرار گرفته است
